PULA (Republika Chorwacji)
Pula (wł. Pola) to największe miasto na półwyspie Istria, położone na jego południowym skraju nad Morzem Adriatyckim. Jest jednym z najładniejszych miast turystycznych Chorwacji, położone, podobnie jak Rzym, na siedmiu wzgórzach (Kaštel, Zaro, Arena, Sv. Martin, Opatija sv. Mihovila, Mondipola i Pra Grande). Powierzchnia miasta wynosi 51,65 km2. Jego śródziemnomorski klimat jest nadzwyczaj łagodny, a wody Adriatyku wokół półwyspu Istria, na którym leży uznano za najczystsze w regionie Morza Śródziemnego.
W starożytności Pulę zamieszkiwało 30 tys. mieszkańców. W średniowieczu miasto opustoszało za sprawą epidemii, a liczba mieszkańców spadła do 300. Pod koniec XIX w. żyło tu 40 tys. mieszkańców, a w 1910 - 60 tys. Obecnie miasto zamieszkuje ponad 57 tyś. osób.
Pula posiada bardzo bogatą historię, a jej początki można również odnaleźć w mitologii greckiej, tj. w micie o Argonautach i wyprawie po Złote Runo.
Od ok. V w. p.n.e. tereny dzisiejszej Puli zamieszkiwali Ilirowie, aż do roku 177 p.n.e. kiedy to obszar ten zajęli Rzymianie. Od 43 r. Pula stała się kolonią rzymską przez co została ważnym ośrodkiem administracyjnym, politycznym, handlowym, militarnym oraz religijnym. W wyniku intensywnej kolonizacji powstało wiele szlaków handlowych, w tym czasie miasto przeżywało także swój okres świetności, czego dowodem są licznie zachowane obiekty z tego okresu. Za czasów Imperium Rzymskiego (I – III wiek) największe budowle klasyczne w Chorwacji powstały właśnie w Puli. Z pewnością najwspanialszym obiektem tego okresu jest Amfiteatr, popularnie zwany Areną. Amfiteatr powstał w I w., podczas panowania cesarza Wespazjana i był areną walk Gladiatorów oraz dzikich zwierząt. Wybudowano go na podstawie elipsy o wymiarach 130 x 105m i jest to szósty co do wielkości zachowany do dzisiaj Amfiteatr rzymski. Arena mieściła kiedyś do 23 tyś. widzów, obecnie amfiteatr posiada 5000 miejsc siedzących. Organizowane są tu między innymi koncerty, festiwale oraz wydarzenia sportowe, np. mecze hokeja na lodzie. Co roku pod koniec lipca obiekt gości uczestników festiwalu filmowego.
Pula w okresie klasycznym posiadała wszystkie największe osiągnięcia rzymskiej cywilizacji, tj. zaopatrzenie w wodę, system kanalizacyjny, Forum, które stanowiło centrum administracyjne, handlowe i religijne, Kapitol wraz ze świątyniami, dwa teatry, duży cmentarz miejski (wspomniany w „Boskiej komedii" Dantego), domy bogato zdobione mozaikami i marmurem. Miasto było silnie ufortyfikowane murami obronnymi, można było wejść do miasta przez dziesięć bram. Większość została zniszczona na początku XIX w. i tylko niewielka część zachowała się do dzisiaj, m. in. Brama Herkulesa oraz Brama Bliźniacza. Pozostałe zabytki z tego okresu to: Łuk Triumfalny Sergiusza, nekropolia, ośmiokątne Mauzoleum, Świątynia Augusta zachowana w całości do dnia dzisiejszego, Mały i Duży Teatr Rzymski.
W tym czasie rozwinął się w Puli także przemysł: m. in. obróbka kamienia, wykorzystywanego do budowy domów w Puli i jej okolicy, rolnictwo, uprawa winorośli i produkcja wina, rybołówstwo i wyrób ceramiki przeznaczonej do transportu oliwy z oliwek, wina, pszenicy oraz ryb.
W 425 r. Pula została siedzibą biskupstwa. Gdy Cesarstwo Rzymskie upadło, Pula przeszła pod wpływy Bizancjum. W 1145 roku, podobnie jak inne miasta półwyspu, Pula została zmuszona do złożenia przysięgi Wenecji, lecz pięć lat później w 1150 roku miasto zbuntowało się i w efekcie zostało splądrowane. W 1334 r. Republika Wenecka zajęła miasto. W XIV, XV, XVI wieku Pula była atakowana i podbijana przez armie Genui, Chorwacko – Węgierskie i Habsburskie wojska. Podczas tych najazdów wiele osad i wiosk uległo zniszczeniu. Została jednak zasiedlona przez uchodźców z Bośni i Dalmacji, którzy uciekali przed najazdem Turków.
Miasto ponownie odzyskało świetność w XIX wieku. Zbudowano stocznie, pierwsze zakłady przemysłowe, fortyfikacje, uruchomiono komunikację kolejową, a arystokracja zaczęła przyjeżdżać tu w celach rekreacyjnych. Pula stała się ważnym portem handlowym i wojskowym, a po 1866 r. główną bazą marynarki wojennej Austro - Węgier. Po pierwszej wojnie światowej całą Istrię wraz z Pulą zajęli Włosi. Po drugiej wojnie światowej zniszczone miasto przypadło Jugosławii, a po jej rozpadzie Chorwacji.
Dziś znajduje się tu największy port na Istrii oraz jedyne w regionie lotnisko międzynarodowe. Dziedzictwo Rzymu widoczne jest w całym mieście, które często nazywane jest „Chorwackim Rzymem".